Dzieje komedii polskiej. Od XVI wieku do... T.1 Dobrochna Ratajaczakowa Książka

Pierwsza część monumentalnego, trzytomowego dzieła Dobrochny Ratajczakowej Dzieje komedii polskiej. Niezwykła próba przywrócenia zepchniętemu na margines gatunkowi właściwego miejsca w dziejach naszej rodzimej literatury.

Imponująca wiedza i erudycja autorki, wsparte rozległością lektur, pozwoliły jej na kreślenie wielkiego tła kulturowego, na którym pozycja komedii zmieniająca się w różnych epokach jest przez nią przedstawiana. Pozwala to przede wszystkim na zobaczenie i wydobycie oraz podkreślenie znaczenia komedii, jakie miała dla rozwoju nie tylko innych gatunków literackich, ale i innych sztuk. W tym przede wszystkim teatru, z którym komedia związała się najbardziej, wpływając na konwencje, styl gry i inscenizacji, a także przemieniając widownię.

To zafascynowanie autorki gatunkiem wyrasta z przekonania, że to właśnie niedoceniania przez poważną literaturę komedia w swojej zmienności, otwartości, migotliwości jest jednym z najlepszych środków do uobecniania dziejowego, jak określa to, używając terminu Martina Heideggera. Autorka uważa, że to właśnie zdolność do przekształcenia i zmiany, przystosowania zadecydowała o trwałości komedii jako gatunku, powołując do życia niemożliwą do opanowania mozaikę tekstów. Dlatego nie tworzy jednej definicji. Uważa, że każda epoka i każda kultura inaczej wyznaczały jej kontur, który zmieniał się pod naciskiem różnych prądów, orientacji estetycznych, ideologii, nawet praktyk twórczych.

Książka ma podwójną narrację: narracja linearna jako opowieść o dziejach gatunku poświęcona jest ogólnym prawidłom przebiegu procesu przemian komedii i składających się nań prądów; nie dążąc do syntezy czy kompletnej monografii, przyjmuje postać opowiadania otwartego na uzupełnienia i dopowiedzenia, którymi są rozsypane opowiadania w opowiadaniu krótkie notatki, miniatury narracyjne, szkice, drobne okruchy historii, które można czytać w dowolnej konfiguracji.

Pierwszy tom Dziejów komedii polskiej obejmuje dwie rozległe epoki, w jakich kształtowały się u nas odmiany tego gatunku. W okresie dawnej Polski Autorka śledzi jej dwie odmiany: elitarno-dworską i inteligencko-plebejską; natomiast oświeceniowe przejście do nowoczesności przynosi wskazanie fundamentów polskiej komedii w formule klasycystycznej, jej funkcję zwierciadła obyczajów na scenie publicznej, a także przypisanie komedii nie tylko funkcji rozrywkowej, ale i politycznej.